Danıştay Kararları Sonrasında Muayenehanelerde Son Durum
Muayenehanelere yönelik değişik tarihlerde birçok değişiklik yapılmış, bu değişikliklere karşı birçok dava açılmıştır. Yürütülen hukuksal mücadeleler sonucunda, bazı maddelerin yürütmesi durdurulmuş, bazı maddelerin yürütmesinin durdurulması talebi reddedilmiştir.
Ortaya çıkan son durum karşısında, hekimlerimiz, bu süreçte nasıl hareket edecekleri ve hangi koşulları yerine getirmek zorunda oldukları konusunda sorular yöneltmektedir.
Yargı süreçleri devam etmekte olup yürütmenin durdurulması kararı verilmeyen maddelere ilişkin itirazlar DİDDK tarafından değerlendirilecektir.
03.08.2011 tarihine kadar yeni bir yönetmelik değişikliği yapılmadığı takdirde muayenehanelerin 03.08.2011 tarihine kadar yeni yönetmelikte yer verilen düzenlemelere uyum sağlaması gerektiğine ilişkin düzenleme yürürlüktedir.
Yönetmelikteki bazı düzenlemeler hakkında esneklikler sağlanacağı yönünde bilgiler basında yer almaktadır. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı nezdinde girişimler devam etmektedir. Ancak henüz yeni bir düzenleme yapılmamıştır. Yeni bir düzenleme yapıldığı takdirde bu bilgiler ayrıca paylaşılacaktır.
Danıştay’ın son kararları çerçevesinde, muayenehanelere ilişkin değerlendirmeler ile yürütmesi durdurulan ve halen yürürlükte bulunan maddeler aşağıda sunulmuştur:
1-) Bilindiği üzere 03.08.2010 tarihli yönetmelik değişikliği ile muayenehanelerin fiziki, teknik ve personel kriterlerine ilişkin birçok değişiklik yapılmış, muayenehane faaliyeti yürüten hekimlerin bu değişikliklere 1 yıl içinde uyum sağlaması, ilk defa açılacak olan muayenehanelerin de yönetmelikteki koşulları taşıması gerektiği düzenlenmiştir.
25.09.2010 tarihli yönetmelik değişikliği ile muayenehanelerde yapılacak tıbbi işlemlerin listesi hazırlanmış, listede yer verilen tıbbi işlemler dışında işlem yapılamayacağı düzenlenmiştir.
03.08.2011 tarihli yönetmelik değişikliğine karşı TTB, İzmir Tabip Odası ve hekimlerce açılan davalarda, Danıştay 10.Dairesi, muayenehanelerin fiziki ve teknik koşullarına ilişkin yönetmeliğin hazırlanması aşamasında meslek örgütünün ve ilgili uzmanlık derneklerin ve oluşturulacak bilimsel komisyonun görüşü alınmadığı gerekçesiyle “hekim çalışma odası ve hasta muayene odası, hasta bekleme salonu, arşiv ve acil müdahale bölümü, asansör, merdiven, kapı, sağlık personeli, bebek emzirme ve bakım odası, tıbbi kayıtların Bakanlığa gönderimi” ile ilgili maddelerin yürütmesinin durdurulmasına karar vermiş, diğer maddelerin yürütmesinin durdurulması talebi reddedilmiştir.
Yürütmenin durdurulması talebi reddedilen “ depreme dayanıklılık raporu, 1 yıl içinde uyum zorunluluğu vb.” diğer maddelere ilişkin itirazlar Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na (DİDDK) yapılmıştır. Bu itirazlarla ilgili henüz bir karar verilmemiştir.
2-) 03.08.2010 tarihli yönetmelik değişikliğine karşı açılan davada verilen yürütmenin durdurulması kararı üzerine Sağlık Bakanlığı 07.04.2011 tarihinde yeni bir yönetmelik değişikliği yaparak Danıştay tarafından yürütmesi durdurulan maddeleri kelime değişiklikleri yaparak tekrar yayınlamıştır. Bu değişikliğe karşı açılan davada, Danıştay 10 Dairesi, 05.07.2011 tarihinde değişikliğin kısmen yürütmesinin durdurulmasına karar vermiştir.
Asansör, merdiven ve kapılara yönelik düzenlemelerin yürütmesi durdurulmuş, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile üroloji uzmanı muayene odalarında, içerisinde tuvaletin bulunması gerektiğine ilişkin (a) bendi ile cerrahi uzmanlık dallarında en az 10 metrekare kullanım alanına sahip pansuman odası bulunacağına dair (d) bendinin yürütmesinin durdurulmasına dair talep kabul edilmemiştir.
3-) 07.04.2011 tarihli yönetmelik değişikliğine karşı açtığımız davada, Danıştay 10.Dairesi farklı değerlendirmelerde bulunmuştur.
Danıştay 10.Dairesi karar gerekçesinin incelenmesinde, Sağlık Bakanlığı bünyesinde bir komisyon oluşturulduğu anlaşılmaktadır. Komisyonda, Ankara’da bulunan eğitim ve araştırma hastaneleri ve üniversitelerden hekimlerin görev aldığı, komisyona hukuk müşaviri, mimar ve TOBB temsilcisinin katıldığı ancak komisyona TTB ve uzmanlık dernekleri temsilcilerinin davet edilmediği görülmektedir. Komisyona katılan bazı üyelerin, komisyonda TTB ve uzmanlık dernekleri temsilcileri olması gerektiğine ilişkin itirazlarına rağmen bu komisyonun muayenehanelere ilişkin standartları belirlediği görülmektedir.
Komisyonun oluşumu ve komisyon üyelerinin niteliğine ilişkin karşı oy görüşüne rağmen Danıştay 10.Dairesi kararında, komisyon tarafından belirlenen kriterlerin bir kısmı makul kabul edilmiş, bir kısmı ise asgari standart boyutlarını aşar nitelikte bulunmuştur.
Danıştay10.Dairesi, kapı, asansör ve merdivenlere ilişkin değerlendirmesinde özetle, muayenehanelerde yapılan tıbbi işlemlerin Bakanlık tarafından sınırlandırıldığını, muayenehanede tam gün çalışmanın zorunlu olmadığını, acil ve sedye koşullarında muayenehanelere başvurunun genellikle olmadığını, gerektiğinde doktorun hastanın bulunduğu yere çağrılabildiğini, hekimlik mesleğinin muayenehanelerde serbest olarak icra edildiğini, sağlık hizmetinin serbest sunumunun koşullarını ağır biçimde güçleştirerek asgari standart düzenlenemeyeceğini, hastaların piyasa koşullarında hekime erişimi dikkate alarak tercihlerini belirleyebileceklerini, getirilen fiziki koşulların hizmet gereği asgari standart boyutlarını aşar nitelikte olduğu, çalışma hakkı ve özel girişim özgürlüğüne aykırı olduğu gerekçelerini ortaya koymuştur.
Bu gerekçelere karşın, kadın hastalıkları ve doğum uzmanı ile üroloji uzmanı muayene odalarında tuvaletin bulunması gerektiğine ilişkin (a) bendi ile cerrahi uzmanlık dallarında en az 10 metrekare kullanım alanına sahip pansuman odası bulunacağına dair (d) bendinin yürütmesinin durdurulması talebi reddedilmiştir. Diğer maddelere ilişkin gerekçeler karşısında, muayene odasının içinde tuvalet bulunması veya cerrahi branşlar için 10 metrekare pansuman odası zorunluluğuna ilişkin düzenleme hakkında yürütmesinin durdurulması kararı verilmemesi anlaşılamamaktadır. Bu nedenle, yürütmenin durdurulması talebi reddedilen maddelere itiraz edilecektir.
Muayenehanelere ilişkin güncel değişiklikler çerçevesinde halen yürürlükte bulunan maddeler ile yürütmesi durdurulan maddelere aşağıda yer verilmiştir. Sarı ile işaretli bölümler halen yürürlükte olan, mavi ile işaretli bölümler yürütmesi durdurulan maddeleri göstermektedir.
Muayenehane standardı ve açılması
MADDE 12/D – (Ek:RG-3/8/2010-27661)
(1) Muayenehanelerin taşıması gereken asgari tesis, hizmet ve personel standartlarına ilişkin şartlar aşağıda belirtilmiştir:
a) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Hekim çalışma odası/hasta muayene odası: Muayenehanede, 8 metrekare hekim çalışma alanı ve 8 metrekare hasta muayene alanı olmak üzere en az 16 metrekare kullanım alanına sahip, yeterli şekilde aydınlatılan ve havalandırılan hasta muayene odası ayrılır. Hasta muayene odalarında uzmanlık dalına uygun araç, gereç ve donanım ile hasta muayene masası, soyunma bölümü ve lavabo bulunur. Ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanlık dallarında muayene odasında lavabo istenmez. Kadın hastalıkları ve doğum ile üroloji muayene odalarında ayrıca, içerisinde sıvı sabun-tuvalet kağıdı ve kağıt havlu gibi hijyen araçları bulunan tuvaletin bulunması gerekir. Ancak kadın hastalıkları ve doğum muayenehanelerinde USG bölümü; ürololoji muayenehanelerinde ürodinami bölümü, ayrı düzenlenmiş ve bu bölümlerde tuvalet var ise muayene odasında ayrıca tuvalet istenmez. Bu bölümde, hasta mahremiyetini ihlâl etmeyecek ve uygun şartlarda muayeneyi temin edecek şekilde ses, görüntü ve gürültü açısından gerekli düzenlemeler yapılır.
b) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Hasta bekleme salonu: Kullanım alanı en az 12 metrekaredir. Bekleme salonu sekreter hizmet alanı olarak da kullanılabilir.
c) Tuvalet: Özürlülerin de kullanımına uygun şekilde düzenlenmiş tuvalet bulunur. Tuvalet, bekleme salonuna koridorla bağlantılıdır ve içerisinde acil çağrı sistemi bulunur. Tuvalet içerisinde el yıkama bölümü ve gerekli hijyen şartlarını sağlayacak malzemeler bulundurulur.
ç) Arşiv birimi: Sağlık kayıtlarının tutulacağı, dosyalama, verilerin toplanması ve istatistikî değerlendirmeler ile resmi kurum ve sigorta kurumlarına yapılacak bildirimlerin hazırlanması gibi çalışmaların güvenli bir şekilde yapılabileceği bir büro veya bölüm bulundurulur.
d) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Pansuman odası: Cerrahi uzmanlık dallarında en az 10 metrekare kullanım alanına sahip pansuman odası bulunur.
e) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Asansör ve merdivenler: Tüm uzmanlık dallarında olmak üzere; giriş katta olmayan muayenehanelerin bulunduğu binada, hastanın tekerlekli sandalye ile girebilmesini sağlamak amacıyla, girişi en az 80 santimetre genişliğinde asansör olması gerekir. Merdivenin gerektiğinde sedye ile hasta taşınmasına imkan sağlayacak şekilde, basamak yüksekliği 16-18 santimetre, basamak genişliği 30-33 santimetreyi sağlamak kaydıyla merdiven ve sahanlığın genişliği en az 1,30 metredir. Merdiven basamak yüksekliği özürlülerin çıkışını zorlaştırmayacak şekilde düz bir satıhla bitirilir. Muayenehanenin girişi, zemin seviyesinde değilse %8 eğimli rampa yaptırılır.
f) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Kapılar: Muayene odası ve tuvalet kapıları 110 santimetre diğer kapılar 90 santimetre genişliğinde olur.
g) Aydınlatma ve ısıtma: Hastaların ve personelin kullandığı bütün alanlar uygun bir şekilde havalandırılır ve yeterli gün ışığı ile birlikte enerji kaynaklarından yararlanılarak bu kullanılan alanların aydınlatılmaları sağlanır. Bütün alanlar kullanım saatleri boyunca 22-24 oC aralığında olacak şekilde ısıtılır/soğutulur. Muayenehane içerisinde ortama gaz ve duman verebilecek ısıtma araçları kullanılamaz.
ğ) Personel: Muayenehanede en az bir sağlık personeli istihdam edilir.
h) Kayıt ve bildirim: Bakanlıkça istenecek tıbbi kayıtlar, belirlenen formata uygun şekilde ve belirli aralıklarla gönderilir.
ı) Atıklar: Tıbbî atıklar ve çöpler hakkında 22/7/2005 tarihli ve 25883 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Tıbbî Atıkların Kontrolü Yönetmeliği hükümleri uygulanır.
i) (Değişik:RG-7/4/2011-27898) Bebek emzirme ve bakım odası: Kadın hastalıkları ve doğum ile çocuk hastalıkları uzmanlarının muayenehanelerinde içinde lavabosu bulunan asgari 5 metrekarelik bebek emzirme ve bakım odası veya uygun araçla ayrılmış bölüm bulunur. Diğer uzmanlık dallarında aranmaz.
j) Hasta ve çalışan güvenliği: Muayenehanede teşhis ve tedavi edilenlerle çalışanlar için sağlık kurum ve kuruluşlarında hasta ve çalışan güvenliğinin sağlanması ve korunmasına ilişkin mevzuata uygun tedbirler alınır.
k) (Ek:RG-7/4/2011-27898) Acil seti: Tüm uzmanlık dallarındaki muayenehanelerde, acil müdahaleler için gerekli olan acil seti bulundurulur. Acil setinde; ambu, laringoskop ve endotrakeal tüp bulundurulması gerekir. İlaçlar, muayenehane içinde sürekli hazır bulundurulur ve kolay ulaşılabilir bir yerde olur.
(2) (Değişik:RG-6/1/2011-27807) Muayenehane açacak uzman/tabipler EK-1/d’ deki belgelerle birlikte müdürlüğe başvurur. Müdürlük, birinci fıkrada belirtilen şartları haiz olup olmadığını yerinde inceler, eksikliği bulunmayan başvuru dosyası Bakanlığa gönderilir. Bakanlık başvuru dosyasını inceler. Uygun görülen başvuru dosyası ilgili müdürlüğe gönderilir. Bu Yönetmelik şartlarını taşıyan muayenehane için uzman/tabip adına müdürlükçe örneği EK-14’te yer alan uygunluk belgesi düzenlenir.
(3) (Değişik:RG-25/9/2010-27710) Muayenehaneler, müdürlükçe asgari altı ayda bir defa bu maddeye ve EK-6/a’daki denetim formuna göre yerinde denetlenir. Denetim sırasında noksanlık ve mevzuata aykırılık tespiti halinde denetim formunda öngörülen müeyyide uygulanır.
GEÇİCİ MADDE 7 – (Ek:RG-3/8/2010-27661)
(1) 3/8/2010 tarihine kadar açılmış olan muayenehaneler, 12/D maddesine bir yıl içerisinde uygunluklarını sağlayarak müdürlüğe başvururlar. Müdürlükçe yerinde incelenen ve bu Yönetmelikteki şartları taşıdığı tespit edilen muayenehanelere uygunluk belgesi düzenlenir. Bu süre içerisinde yeni uygunluk belgesi almayan muayenehanelerin valilikçe faaliyeti durdurulur.
GEÇİCİ MADDE 8 – (Ek:RG-3/8/2010-27661)
Bakanlık, tıbbi kayıtların bildirimine ilişkin bilgi işletim sistemini 3/8/2010 tarihinden itibaren bir ay içerisinde kurar. Sağlık kuruluşları bu sistemin kurulmasından sonra bildirime başlar
EK-1/d (Değişik:RG-3/8/2010-27661)
MUAYENEHANE AÇMA BAŞVURUSUNDA İSTENECEK BELGELER
1) (Değişik:RG-25/9/2010-27710) Muayenehanenin açılacağı adresi, çalışma saatlerini ve Ek-13’te yer alan işlemlerden hangilerinin yapılacağını belirten uygunluk belgesi düzenlenmesini içeren dilekçe,
2) Muayenehanenin oda esasında bütün mekânlarının ne amaçla kullanılacağını gösterir en az 1/100 ölçekli ve Müdürlük tarafından yerinde bizzat görülerek doğruluğu onaylanmış plan örneği,
3) Muayenehane açacak olan tabibin diplomasının ve varsa uzmanlık belgesinin Müdürlükçe tasdikli sureti ile iki adet vesikalık fotoğrafı,
4) Muayenehanede kullanılacak ve bulundurulması mecburi asgari tıbbi malzeme ve donanım ile ilaç listeleri dikkate alınarak hazırlanmış, Müdürlük tarafından yerinde bizzat görülerek doğruluğu onaylanmış asgari araç-gereç ve ilaç listesi,
5) Binanın yapı kullanma izin belgesinin aslı ya da müdürlükçe onaylı sureti,
6) Binanın, ilgili mevzuata göre alınmış depreme dayanıklılık raporu,
7) Binada, ilgili mevzuata uygun şekilde yangın için gerekli tedbirlerin alındığını, tesisatın kurulduğunu ve binanın bu açıdan uygunluğunu ayrıntılı olarak gösteren ve yetkili merciden alınan belgeyi,
8) (Değişik:RG-25/9/2010-27710) Çalışan personelin iş sözleşmesi ve Sosyal Güvenlik Kurumu kaydı ile istihdamı zorunlu olan sağlık çalışanlarının hizmet sözleşmeleri ve diplomaları (diploma ve sözleşmelerin, aslı görülmek şartıyla müdürlük tasdikli suretleri; istenilir ise sözleşmeler ıslak imzalı verilebilir),
9) Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliğine göre düzenlenmiş tıbbi atık raporu ve tıbbi atıkların bertarafı için ilgili kurumla yapılmış sözleşmeyi.
EK-6/a (Ek:RG-25/9/2010-27710) MUAYENEHANE DENETİM FORMU için tıklayınız
EK-13 (Ek:RG-25/9/2010-27710) MUAYENEHANEDE YAPILABİLECEK TIBBİ İŞLEMLER LİSTESİ için tıklayınız