Kahramanmaraş’ta 15-22 Nisan 2023 tarihlerinde, İzmir Tabip Odası gönüllüsü arkadaşlarımız , bölgedeki meslektaşlarımızın sorunlarını aktardılar

Meslektaşlarımıza dokunmak, onlara geçmiş olsun demek, yaşadıkları sorunları kendilerinden dinlemek ve sağlık hizmeti vermeye çalışırken karşılaştıkları zorlukları görmek için, meslek örgütümüz adına 15-22 Nisan tarihleri arasında, Kahramanmaraş merkez ve ilçelerinde gönüllü olarak görev aldık. Aynı zamanda, geçici yerleşim alanlarında sağlık hizmetlerinin nasıl verildiğini, bu hizmeti verenler ve alanlar açısından yaşanan sorunların neler olduğu ve bu alanların sağlık ve hijyen koşullarının nasıl olduğunu gözlemlemek ve raporlamak sorumluluğumuz vardı.

İlk iki gün Elbistan’daki tüm ASM’leri ve devlet hastanesi acil servisini ziyaret ettik. Bayram tatili nedeniyle Kahramanmaraş’ta ancak 4 ASM çalışanları ile görüşebildik.

Pazarcık’ta yaşanan hortum felaketinden sonra, burasını da ziyaret ederek, felakete biz de tanık olduk

.

Kahramanmaraş Merkez, Elbistan ve Pazarcık bölgesi ASM Bina ve çalışanlar için genel izlenimlerimiz şöyle:

Barınma tüm hekimler ve sağlık çalışanları için temel sorun.
Az hasarlı evlerinde kalmaya devam eden depremzedeler, kendilerini güvende hissetmiyorlar.
Yakın akrabalarının (Anne-baba, kayınvalide-kayınpeder, abla-abi) güvenli müstakil evlerinde kalanlar, uzamış misafirliklerinden tedirginler.
Bir grup hekim ve sağlık çalışanı, birer odaya kanepe, yer döşeği gibi eşyalar yerleştirerek ASM binalarında ya da hastanede kalıyorlar. Buralarda hijyen ve banyo sorunları yaşanıyor.
Elbistan devlet hastanesi acil serviste görev yapan hekimler, hastanedeki nöbet odalarında barınmaya devam ediyorlar.
Hekimlerin pek çoğunun aileleri başka şehirlerde ve çocukları oralarda okula başlamışlar.
1 hekim, kendi olanakları ile konteynır temin etmiş ve tüm alt yapısını (elektrik, su, kanalizasyon) kendisi sağlamış.
Çalışmadıkları günlerde, aileleri il dışında olanlar, onların yanlarına gidiyorlar.
Diğer sağlık çalışanları da benzer koşulları yaşamakla birlikte, bir kısmı çadırda kalıyor.
Depremin ardından kurum amirlerinden, sağlık müdürlüklerinden herhangi bir destek alamamaktan şikâyetçiler.
Barınma sorunu karşısında, bir an önce konutların yapılması, o zaman kadar bir “Sağlık Konteynır Mahallesi” kurulması arzuları var.

Çalışma koşulları ise şöyle:

Elbistan’da 1 ASM hekimi ve 1 hemşire vefat etmiş.
1.derece yakın kaybı kimsede yok.
2 ASM tamamen yıkıldığı için konteynırda hizmet veriyorlar.
1 ASM hekimleri ve diğer sağlık çalışanları, Polis Özel Harekat tarafından, konaklama amacıyla, kendi binalarının kapı ve kilitleri kırılarak tahrip edildiği için, başka bir ASM’de görev yapıyorlar.
Birden fazla hekim olan ASM’lerde, “Esnek mesai” uygulanıyor, genellikle 1 er hekim çalışıyor. Esnek mesainin ne kadar süreceğini bilmiyorlar.
9-10. günlerde, binalarında, elektrik ve su bile yokken, çalışmaya başlamaları sözel olarak ya da WhatsApp mesajı ile istenmiş ancak yazılı tebligat yapılmamış.
Birden fazla hekim olan ASM’lerde, hekimler GYA’larında görevlendiriliyorlar ve bu büyük rahatsızlık yaratıyor. Talepleri bu görevlendirmenin TSM hekimlerine yapılması.
Atama isteyen hekimler ön talep yapmışlar ancak beklentileri oldukça düşük. Çünkü, evi az hasarlı olanlar ve birinci derece can kayıpları olmayanlar, özellikli atamadan yararlanamıyorlar.
SAHU ve TUS için hazırlanan hekimler, çalışmalarını deprem nedeniyle ertelemişler.
Daha önce yapılan kan tetkikleri artık yapılamıyor.
Pansuman ve sarf malzemeleri bir kısmında eksik.
Esnek çalışma nedeni ile tek hekim çalıştığı için, bebek, çocuk, gebe ve 15-49 kadın izlemleri yeterli yapılamıyor.
Aşılamalar kimi merkezlerde yeterli değil.
Konteynırda görev yapan ASM’lerinde buzdolabı yok ve aşılama yapılamıyor ve TSM’ye gönderiliyor.
Kontrasepsiyon malzemeleri hiçbir kurumda yok.
Konteynır ASM’lerde, hasta mahremiyeti sağlanamıyor, hastanın bekleyeceği bir alan ve engelliler için bir düzenleme yok.
Konteynır ASM’lerde, acil müdahale için gerekli olan temel tıbbı malzemeler (defibrilasyon, EKG cihazı,entübasyon malzemeleri) yok.
Ücretlendirmede sorunlar yaşanıyor.

Elbistan’da Pınarbaşı denen mevkide, Kahramanmaraş’ta ise, stadyum ve Suriyeli sığınmacılarının barındığı üç adet çadır kent ziyareti yaptık. Buralarda, kalan kişilerin, bebek, çocuk ve gebelerin ya da engelli bireylerin sayıları tespit edilememişti ve hareketliliğin çok olduğu için, bu tespitin çok da mümkün olamayacağı bildirildi. Buralardaki sağlık birimleri de çadırlardan oluşturulmuştu ve tıbbi malzeme ve ilaçlar kısmen temin edilmişti. Ancak hasta mahremiyetinin sağlanması zordu. 

Aynı zamanda depremzede olan hekimler, birer günlük görevlendirildiğinden hizmetin sürekliliği buralarda da sağlanamıyor.

Sonuç olarak, 2,5 ayın sonunda, görece depremden daha az etkilendiği söylenen Kahramanmaraş’ta, sağlık çalışanları ve bu hizmeti alanlar açısından çok sayıda sorun devam ediyor ve her iki grup da önlerindeki günler konusunda karamsarlar.

Ancak bu ziyaretler, tüm hekim arkadaşlarımızı çok mutlu etti ve yanlarından çok zor ayrıldık.

Bu ve benzeri felaketleri bir daha yaşamak istemiyoruz ancak raporlaştırdığımız bu gözlemlerimizin olası felaket günlerinde yolumuzu aydınlatmasını umut ediyoruz.

Dr. Tanzer Korkmaz 
Dr. Yasemin S. Öz