İzmir İl Sağlık Müdürlüğü tarafından geçtiğimiz haftalarda muayenehanelere gönderilen yazı ile, hastaların sağlık verilerinin E-nabız sistemi üzerinden Sağlık Bakanlığına gönderilmesi ve yazılım temin edilerek hasta bilgilerinin sisteme girilmesi istenmektedir.
Hasta ve sağlık verilerinin bir yazılım aracılığıyla Sağlık Bakanlığına iletilmesine ilişkin yapılan düzenlemelere karşı hukuksal süreçler uzun yıllardan bu yana devam etmektedir. Gerek Anayasa Mahkemesi gerekse de Danıştay, geçtiğimiz yıllarda verdiği kararlarla, hukuksal dayanağı olmadığı gerekçesiyle Sağlık Bakanlığı işlemlerinin iptaline karar vermiştir.
Bu süreçte, 2016 yılında Kişisel Sağlık Verileri Kanunu yayınlanmıştır. Bu kanuna bağlı olarak yayınlanan Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Sağlanması Hakkında Yönetmelik’e karşı TTB tarafından açılan davalar sonucunda, yönetmelik hakkında iki defa iptal kararı verilmiştir.
Yargı süreçleri sonunda, 21.06.2019 tarihinde, Sağlık Bakanlığı tarafından Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik yayınlanmıştır. Bu yönetmelik de, Sağlık Bakanlığı’nın bütün hasta bilgilerini kendi bünyesinde kurduğu merkezi bir sistemde toplama çabasının yeni bir halkasıdır.
TTB tarafından bu yönetmelik hakkında bir değerlendirme yazısı hazırlanmıştır. Değerlendirme yazısı için tıklayınız.
Sağlık ve cinsel hayata ilişkin veriler özel nitelikli verilerdir. Özel nitelikli verilerin kişilerin açık rızası olmaksızın işlenmesi mümkün değilken kanunda ve yönetmelikte yapılan düzenleme ile sağlık ve cinsel hayata ilişkin verilerin istisnai bazı durumlarda kişinin açık rızası alınmaksızın işlenebileceği düzenlemesi yapılmıştır.
Kişisel verilerin işlenmesinde uyulması zorunlu olan “işlendikleri amaçla bağlantılı, sınırlı ve ölçülü” olma ilkesinin, sağlık ve cinsel hayata ilişkin verilerin işlenmesinde mümkün olduğunca sınırlı uygulanması gerektiği açıktır.
Sağlık kuruluşlarında kimlikli olarak tutulan kişisel sağlık verilerinin Sağlık Bakanlığı veri kayıt sistemine kimliksiz şekilde aktarımı yapılmalıdır. Bakanlığın ihtiyaç duyduğu veri, sağlık, hastalık ve tedavi verileri olup bu hastalığa yakalanan kişinin kim olduğunun bilinmesi gerekli değildir. Veri işlemede amaçla bağlı kalınması gerekliliği dikkate alındığında, “ kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbi teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi” için toplanan verilerde kimliğe gerek olmadığı açıktır.
Nitekim Sağlık Bakanlığı da, yönetmelikte yaptığı “Sağlık hizmeti sunucuları tarafından merkezi sağlık veri sistemine kimliksizleştirilerek gönderilen sağlık verilerini, ilişkisel veri tabanı aracılığı ile ait oldukları kişilerle eşleştirmeye yetkili kişileri Bakanlığın birim amirleri ayrı ayrı belirler” düzenlemesi ile sağlık kuruluşlarının verileri kimliksiz olarak göndereceğini kabul etmiştir.
Sonuç olarak, bütün verilerin Sağlık Bakanlığı ile paylaşılması gerektiğine yönelik değerlendirmelerin hukuki dayanağı yoktur.
Hastaların kişisel sağlık verilerinin Sağlık Bakanlığı ile paylaşılmasında verilerin kişi bilgisinden bağımsız şekilde gönderilmesi gerekli ve yeterlidir.
01.07.2019 tarihli Özel Hekimlik Komisyonu toplantısında yapılan değerlendirmeler ve TTB tarafından iletilen görüş yazısı doğrultusunda, meslektaşlarımızın izlemesi gereken yolu şu şekilde özetleyebiliriz:
1-) 21.06.2019 tarihli yönetmelik yürürlüğe girdikten sonra, yeni yönetmelik uyarınca yapılacak işlemlere yönelik İl Sağlık Müdürlüğü tarafından herhangi bir bildirim olmadığı için şu aşamada yapılması gereken bir işlem yoktur.
2-) Sağlık verilerinin kimlikli olarak merkezi sisteme gönderilmesi yolunda muayenehane hekimlerine bir bildirim yapılması veya bu yönde bir uygulama yapılması halinde, bu işlem hukuka uygun olmayacağı için kimlikli veri gönderimi yapılmaması uygun olacaktır.
3-) Bu aşamada, kamuoyu oluşturmak ve hastalarımızı bilgilendirmek amacıyla veri girişi ile ilgili bilgilendirilmiş olur metni komisyon tarafından hazırlanacak ve dileyen özel hekimler bunu hastaları ile paylaşabilecektir.
4-) Merkezi olarak veri toplanması konusunda etik ve bilimsel yaklaşımların belirlenmesi açısından çalışmalar yapılacaktır.
İzmir Tabip Odası Yönetim Kurulu