Türkiye’deki dolaşımdaki influenza virüsleri nelerdir?
28.03.2015
Tüm dünyada her yıl inflüenza virüslarına bağlı salgınlar oluşur. Grip vakaları ve influenza virüsünün özellikleri haftalık olarak değerlendirilir ve elde edilen veriler eş zamanlı olarak Dünya Sağlık Örgütü ile paylaşılır. Tüm dünya ülkelerinden elde edilen bu veriler DSÖ tarafından haftalık olarak yayımlanır.
2014/2015 grip sezonunda, insanlarda 3 adet influenza virüsü dolaşımda bulunmaktadır. Bunlar:
- İnfluenza A virüsü, H3N2 tipi
- İnfluenza A virüsü, H1N1pdm09 tipi
- İnfluenza B virüsü'dür.
Genel olarak, kuzey yarım kürede Influenza A (H3N2) baskın olmakla birlikte; Afrika, Asya ve Güney Avrupa’ da bazı ülkelerde Influenza A (H1N1pdm) aktivitesinde artış bildirilmiştir.
Yılın 12. haftası (9-15 Mart) raporuna göre, Avrupa’ da influenza etkinliği çoğu ülkede pik (tepe) dönemini geçmiştir. 45 ülkenin 28’ inde orta düzeylerdedir.
Türkiye’de 2014/2015 grip sezonunun ilk haftalarında her üç influenza virüsü de saptanırken, sonraları (8. haftadan itibaren) ağırlıklı olarak influenza B ve influenza A (H1N1pdm) pozitifliği belirlenmiştir.
Şekil 1: İstanbul Tıp Fakültesi - Ulusal Influenza Referans Laboratuvarında haftalara göre saptanan Influenza tipleri
Domuz gribi salgını var mı?
2009/2010 sezonunda yeni bir yapıya sahip olan ve insanların daha önce karşılaşmadığı, bu nedenle de bağışık olmadıkları H1N1 pdmvirüsü (pandemik H1N1 virüsü) ortaya çıkmış; etken, bağışıklığın bulunmamasına bağlı olarak kıtalar arası yayılım göstermiştir ve pandemik influenza virüsü adını almıştır. Genetik yapısının bir bölümünü domuzlarda görülen influenza virüsünden alan bu mikroorganizma “Domuz Gribi etkeni” olarak adlandırılmıştır. Ancak yıllar içerisinde, daha önceki pandemileri izleyen dönemlerde olduğu gibi, H1N1pdm virüsü de mevsimsel insan grip etkenlerindenbiri haline dönüşmüş ve çok sayıda insan ile temas ettiği için toplumsal bir bağışıklık ortaya çıkmıştır. Bu nedenle, bu virüsü artık “Domuz Gribi etkeni” olarak tanımlamak doğru bir yaklaşım değildir.
Ülkemizde sakin başlayan 2014/2015 grip sezonunda, 2015/3. hafta itibarı ile Türkiye Halk Sağlığı Kurumu verilerine göre influenza benzeri hastalık oranı (IBH) poliklinik sayılarında %10’nun üstüne çıkmış, giderek artmış ve 6. hafta’da poliklinik sayılarının %20’sine ulaşmıştır. Bugün için gözlenen temel farklılık, ülkemizde grip sezonunun ötelenmiş olduğu; eskiden kasım-aralık aylarında başlayan salgınların, ocak-şubat-mart aylarına kaymış olmasıdır.
Sağlık Bakanı tarafından yapılan 26 Mart 2015 tarihli açıklamada şu bilgiler paylaşılmıştır:
"Yılın 12. haftası itibarı ile Sağlık Bakanlığı'nın referans laboratuvarlarına 5240 klinik şüpheli örnek gelmiştir. 5240 örneğin 549’unda (% 10,4) influenza B, 498’inde (% 9,5) influenza A (H1N1), 128’inde (% 2,4) influenza A (H3N2) saptanmıştır. Son iki haftada (16-22 Mart haftaları) çalışılan 921 numuneden 312’sinde (% 34) grip virüsü, 20’sinde (% 2,1) ise diğer solunum yolu virüsleri tespit edilmiştir. Gelen verilerin değerlendirilmesi yapıldığında 2015 yılının 10. haftasında yüzde 45,2 olan grip vakalarının 11. haftada yüzde 41,2 gerilediği tespit edilmiştir.”
H1N1 pdm tipi influenza A virüsü daha mı öldürücü?
Sağlık Bakanı tarafından 26.05.2015 tarihinde yapılan açıklamaya göre şu ana kadar kendisinde grip virüsü olduğu laboratuvarlarca doğrulanmış 42 kişi hayatını kaybetmiştir. Hayatını kaybeden kişilerden 12’si (% 28,5) 65 yaş ve üzerindedir. Hayatını kaybeden kişilerin 33’ünde (% 78,5) influenza A (H1N1pdm), 4’ünde (% 9,5) influenza B, ve 5’inde (%11,9) influenza A(H3N2) tespit edilmiştir. İnfluenza enfeksiyonu nedeniyle hayatını kaybeden hastaların yarıdan fazlasında grip dışında başka bir hastalıkları daha olduğu belirlenmiştir. Bakanlık, grip ile ilgili olarak ülke genelinde tüm sağlık kuruluşlarında viral pnömoni (zatürre) nedeniyle yatan hasta sayılarını günlük olarak izlemektedir.
Influenza benzeri hastalık tablosundan ölenlerin sayısı kesin olarak bilinemediği gibi, bu tabloda olan tüm bireylerde virüs tiplendirmesi de yapılmamaktadır. Dolayısıyla, yalnızca bu sayılara bakılarak H1N1’in daha öldürücü olduğu söylenemez. Ancak, daha az öldürücü olduğu ya da eşit düzeyde öldürücü olduğu da söylenemez. Eldeki verilerle bunun söylenmesi, sadece Türkiye için değil, diğer ülkeler için de olası değildir (http://www.cdc.gov/flu/about/season/flu-season-2014-2015.htm).
Influenza her yıl tüm Dünya’da salgınlara neden olmakta ve bu salgınlarda erişkinlerde atak hızı %5-10, çocuklarda %20-30 dolayında olmaktadır. Salgınlar sırasında 3-5 milyon kişide ağır hastalık tablosunun ortaya çıktığı ve yaklaşık 250.000-500.000 arasında kişinin ölümüne neden olduğu tahmin edilmektedir (http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs211/en/). Gelişmiş ülkelerde ölümlerin çoğu 65 yaş üzeri ve kronik hastalığı olanlarda görülmektedir. H1N1 pdm virüsünün 2009 pandemisinde olduğu gibi genç erişkinlerde daha fazla ölümlere neden olduğu öne sürülmektedir. Daha sağlıklı bilgi için Sağlık Bakanlığı tarafından yapılacak açıklamalar beklenmelidir.
Şu andaki grip aşısında hangi virüsler var? Aşı Türkiye’deki virüslere karşı koruyucu mu?
Günümüzde kullanılmakta olan mevsimsel grip aşıları takip eden sezon için dolaşımdaki virüsler sürekli değiştiğinden, Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) önerileri doğrultusunda her yıl güncellenmektedir. DSÖ tarafından, 2014/2015 grip sezonunda kullanılan aşıların Influenza A/California/7/2009 (H1N1)pdm09, Influenza A/Texas/50/2012 (H3N2) ve Influenza B/Massachusetts/2/2012 virüslerini içermesi önerilmiştir. Bazı ülkelerde kullanıma giren dört değerlikli aşılarda (quadrivalent) yukarıdakilere ek olarak B/Brisbane/60/2008-benzeri virüs de bulunmaktadır.
Sezon sırasında, influenza aşısındaki virüs alttipleri dolaşımda yaygın olarak bulunan virüs alttiplerine benzer olduğunda, aşı tüm popülasyonda (aşı olan ve olmayan) influenza virüs enfeksiyonu riskini yaklaşık %50 – 60 oranında azaltabilmektedir. Dolaşımdaki alttipler ile aşı içeriğindeki alttip arasındaki farklılıklar aşının influenza virüs enfeksiyonunu önleyici etkinliğini azaltabilmektedir.
Avrupa raporuna göre, 2014-2015 grip sezonunda insanlarda saptananan influenza A (H3N2) virüslerinin üçte ikisinin, bu sezonun kuzey yarımküre aşısında bulunan eşdeğeri virüsten bir miktar farklılık gösterdiği, bu nedenle koruyuculuğunun beklenenden az olabileceği bildirilmiştir. Aşı içinde bulunan diğer iki influenza virüsü için (influenza A (H1N1) ve influenza B virüsü) böyle bir sorun bulunmamıştır (www.flunewseurope.org ). Türkiye'deki inflüenza virüsları için bu tür bir inceleme henüz yayınlanmamıştır.
Solunum yolu enfeksiyonlarına influenza dışında başka virüsler de neden oluyor mu?
“Influenza Hastane Tabanlı Küresel Gözetim Ağı-GIHSN” projesi, incelenen solunum yolu örneklerinde influenza dışında, benzer hastalığa yol açabilecek diğer solunum yolu virüslerinin de bulunduğunu göstermektedir. GIHSN projesi kapsamında 2014/2015 sezonu içerisinde hastane yatışlarına yol açan tüm solunum yolu viruslarının isimleri ve oranları Şekil 2’de verilmiştir.
Şekil 2:GIHSN projesinde saptanan solunum yolu viruslarının oranları.
Kaynaklar
1. 2014/2015 Grip Sezonunda İstanbul Tıp Fakültesi Ulusal Influenza Referans Laboratuvarı Bulguları
4. http://www.who.int/influenza/vaccines/virus/recommendations/201502_qanda_recommendation.pdf
5. http://www.who.int/influenza/vaccines/virus/recommendations/201502_qanda_vaccineeffectiveness.pdf
İZMİR TABİP ODASI
Bu haber 4553 kez okunmuştur.