Tam gün yasası içinde düzenlenen ve üniversitelerde performansa bağlı döner sermaye ek ödeme sistemini düzenleyen yasa 30.01.2011 tarihinde yürürlüğe girdi.
Yükseköğretim Kanunu’nun 58. maddesinin (h) bendinde, yapılacak ek ödeme oranlarının esas ve usullerinin yönetmelikle belirleneceği düzenlenmiştir. Yasal düzenlemede, ek ödemenin belirlenmesinde esas alınacak kriterler; “personelin unvanı, görevi, çalışma şartları ve süresi, eğitim-öğretim ve araştırma faaliyetleri, mesleki uygulamalar ile ilgili performansı, özellik arz eden riskli bölümlerde çalışma gibi hizmete katkı unsurları” olarak düzenlenmiştir.
Kanunun özünün değerlendirilmesinde, performansa bağlı uygulamanın önünün açıldığı görülmektedir. Yasa maddesinde her ne kadar ek ödeme sistemine dayanak olacak kriterler belirlenmiş gibi gösterilse de; yasal düzenlemenin genel bir nitelik taşıdığı ve her türlü düzenlemenin yönetmeliğe bırakıldığı görülmektedir.
Yasanın işaret ettiği yönetmelik ise, 18.02.2011 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanarak 30.01.2011 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir.
Yönetmelikte, döner sermaye ek ödemesine ilişkin birçok ayrıntıya yer verilmiştir. Yönetmelikte, hekimlerin ve diğer sağlık personelinin ek ödeme hakları ihtimale ve belirsizliğe bırakılmıştır. Yönetmeliğin genel ilkeler başlıklı 4. Maddesinin 5. Fıkrasında, açık bir şekilde şu düzenlemeye yer verilmiştir.
“Yapılacak ödemelerde gelir gider dengesi gözetilerek, döner sermaye kaynakları uygun olduğu takdirde ek ödeme yapılır”
Yönetmelikte, döner sermeye ek ödeme kriterlerinin belirlenmesinde ve ödenmesinde, üniversite yönetim kurulularına olağanüstü yetkiler verilmiştir.
Ek ödeme oranlarının belirlenmesinde 5 kriterin esas alınacağı düzenlenerek bu kriterler Kurumsal Katkı Puanı (A Puanı), bireysel gelir getirici faaliyet puanı (B Puanı), eğitim-öğretim faaliyet puanı (C Puanı), bilimsel faaliyet puanı (D puanı) , diğer faaliyet puanı (E) puanı şeklinde düzenlenmiştir. Bu beş kriterin içinin nasıl doldurulacağı ise, YÖK tarafından yapılacak düzenlemelere ve üniversite yönetim kurullarına bırakılmıştır.
Kamu görevlilerinin özlük haklarının yasayla düzenlenmesi gerektiğine ilişkin anayasal zorunluluğa rağmen birçok düzenleme yönetmeliğe bırakılmıştır. Yönetmelikle düzenlenmesi gereken konulardaki düzenleme yetkisinin bir kısmı YÖK’e, bır kısmı üniversite yönetim kuruluna bırakılmıştır. Yasa ile verilen hakların yönetmelik, tebliğ, genelge gibi düzenlemelerle tırpanlaması süreci ile hekimler karşı karşıya bırakılmaktadır.
Yasalar ve yönetmelikler, genel hayatı ve işleyişi düzenleyen, kesin sınırları çizilmiş ve yoruma yer bırakmayacak netlikle olması gereken düzenlemelerdir. Üniversitelerde döner sermaye ek ödeme sistemini düzenleyen bu yönetmelik de idarenin son dönemdeki kötü alışkanlarına bir örnektir.
Kamu görevlisi olan hekimlerin en önemli özlük haklarından olan ek ödemelerinin yoruma açık düzenlemelerle idarenin takdirine bırakılması anayasal ve yasal güvenceleri ihlal etmektedir.
Sağlık bakanlığına bağlı kurumlarda uygulanan ek ödeme sisteminin dahi bu yönetmelik karşısında daha insaflı olduğu iddia edilebilir. Üniversite sağlık personelinin ek ödeme alacakları, ucu açık ve çerçevesi belli olmayan kriterlere göre belirsizliğe sürüklenmektedir.
Ek ödemeye esas kadro unvan katsayısı yönetmelik ile belirlenmesine rağmen, üniversite yönetim kuruluna yönetmelikte belirlenen aralıklarda kadro unvan katsayısını değiştirme yetkisi verilmiştir. Örneğin profesör kadrosunda olan bir hekimin ek ödemeye esas kadro unvan katsayısı 3,00-3,50 olarak belirlenmiştir. Doçent ünvanlı hekimin katsayısı 2,50-3,00 aralığında belirlenmiştir. Yönetim kurulu, profesör için bu katsayısı 3,00; doçent için 2,5 olarak belirleme yetkisine sahiptir. Kadro unvan katsayısı, ek ödemenin belirlenmesine esas temel kriterlerden birisidir. Yönetim kuruluna uçu açık böyle bir yetki verilmesinin yasal dayanağı yoktur. Yönetim Kurulunun, katsayısı aralığının hangi kritere göre değiştireceği açık değildir.
Ek ödemeye esas temel kriterler olan “gelir getirici faaliyet cetveli”, “eğitim öğretim faaliyet cetveli”, “bilimsel faaliyet cetveli” gibi kriterlerin daha sonra YÖK tarafından hazırlanacağı düzenlenmiştir.
Gelir getirici faaliyet cetveline ilişkin düzenleme YÖK tarafından hazırlanıncaya kadar, Sağlık Bakanlığı hastanelerinde uygulanmakta olan yönerge hükümlerinin uygulanacağı, yönergede belirlenen puanları %30 a kadar artırmaya veya eksiltmeye yönetim kurulunun yetkili olduğu, yönergede bulunmayan işlemler için belirleme yapmaya YÖK’ün yetkili olduğu düzenlenmiştir.
“eğitim öğretim faaliyet cetveli”, “bilimsel faaliyet cetveli” ile ilgili düzenleme yapılıncaya kadar yönetmelikteki esaslara göre yönetim kurulunun belirleme yapma yetkisinin olduğu düzenlenmiştir.
Serbest çalışan öğretim üyelerinin döner sermaye ek ödeme alamayacağına dair yasada kısıtlayıcı bir düzenleme olmamasına rağmen, yönetmelik ile serbest çalışan hekimlerin ek ödeme alamayacağı düzenlenmiştir. Bu düzenlemenin hukuki dayanağı bulunmamaktadır.
Yukarıda ver yerilen hukuki endişeler, yönetmelikteki birkaç düzenleme ile ilgilidir. Yönetmeliğin tamamına hakim olan anlayış belirsizliklerden ibarettir.
Bir bütün olarak incelendiğinde çalakalem hazırlandığı ve 30.01.2011 tarihine bir şekilde yetiştirilme kaygısı hareket edildiği anlaşılan yönetmelik, gerek yasal dayanakları gerekse içerdiği düzenlemeler itibarıyla birçok hukuka aykırılıklar taşımaktadır.
Oda’mız ve Türk Tabipleri Birliği Hukuk Bürolarının yönetmelikle ilgili çalışmaları devam etmekte olup en kısa sürede dava açılacaktır.
Türk Tabipleri Birliği’nin kişisel davacı olmak isteyen hekimlere yönelik duyurusu aşağıdadır.
327/2011
TABİP ODASI BAŞKANLIĞI’NA
18 Şubat 2011 günü Tıp Fakültelerini ve Öğretim Üyelerini ilgilendiren iki yönetmelik Resmi Gazetede yayımlandı;
Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Tesisleri Ve Üniversitelere Ait İlgili Birimlerin Birlikte Kullanımı Ve İşbirliği Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik,
Yükseköğretim Kurumlarında Döner Sermaye Gelirlerinden Yapılacak Ek Ödemenin Dağıtılmasında Uygulanacak Usul Ve Esaslara İlişkin Yönetmelik.
Birinci Yönetmelikle tıp fakülteleri “sağlık hizmetlerinin yönetimi” adı altında Sağlık Bakanlığının hiyerarşik denetim altına alınıyor. İkinci Yönetmelikle de Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kuruluşlarında altı yıldır uygulanan ek ödeme yönteminin Tıp Fakültelerine uygulanması öngörülüyor.
Her iki yönetmelik de bilimsel özerklik, akademik haklar, tıp ve tıpta uzmanlık eğitimini son derece olumsuz etkileyecek kuralları içeriyor.
Türk Tabipleri Birliği, olumsuz gidişin değiştirilmesi için kendini sorumlu hissediyor. Bunun içi her türlü çabayı göstermeye, gösterilecek bütün çabalara destek olmaya gayret ediyor, edecek.
Bu kapsamda her iki Yönetmeliğin olabildiğince kapsamlı bir çalışma ile yargıya taşınması ve iptalinin sağlanması için TTB Hukuk bürosu bir çalışma yürütüyor. Bu çalışmaların yanı sıra öğretim üyelerinin hep birlikte tek bir davada binlerle ifade edilen bir sayıya ulaşarak davacı olmalarının dönemsel ve tarihsel bir önemi olacağını düşünüyoruz.
Bu durumu kabul etmeyen, böyle bir itirazda ben de yer almalıyım diyen bütün öğretim üyesi arkadaşlarımızı 15 Mart 2011 tarihine kadar vekâlet vermek üzere ttb@ttb.org.tradresine isim ve adreslerini bildirmeye çağırıyoruz. İsim bildiren arkadaşlarımıza, vekâletnameyi nasıl çıkaracakları, davayı yürütecek avukatlarımızın isim ve vekâlet bilgileri TTB web adresinden ve e-posta olarak tarafınıza iletilecektir. Ancak her bir vekâlet için gerekli olacak suret harcı, pul ve fotokopi gideri için sizlerin kişi başı 10 TL katkı sunmanızın anlayışla karşılanacağını ve dayanışmamızın bir ifadesi olacağını düşünmekteyiz.
Odanız bölgesinde çalışan öğretim üyelerine ve öğretim elemanlarına duyurulması ve en geniş katılımın sağlanması konusunda duyarlılık göstereceğiniz düşüncesiyle, çalışmalarınızda başarılar dileriz.
Saygılarımızla,
Prof. Dr. Feride Aksu Tanık
TTB Merkez Konseyi