Anne Sütü : Doğanın Mucizesi

Anne Sütü : Doğanın Mucizesi Anne sütü, ilk 4-6 aylık dönemde bebeğin gereksinim duyduğu besin maddelerini uygun miktar ve kalitede içeren tek fizyolojik bebek besinidir. Ayrıca emzirme, anne ile bebek arasında yakın bir bağ oluşmasını sağlayarak bebeğin ruh, beden ve zekâ gelişimine yardımcı olur. Bu nedenle, son yıllarda anne sütü ile beslenmenin yaygınlaştırılması çalışmaları hız kazanmıştır. Anneleri anne sütü vermeye özendirmek ve anne sütünün önemini vurgulayabilmek için her yıl Ekim ayının ilk haftası tüm dünyada “anne sütü haftası” olarak duyurulmuştur. Anne Sütünün Özellikleri Anne sütü ile beslenme yalnızca yararlı değil aynı zamanda ücretsizdir. Her zaman ve her koşulda hazır ve temizdir. İçerdiği makro besin öğeleri karbonhidratlar, proteinler ve yağlar bebeğin fizyolojisine en uygun yapı ve miktarlardadır. Besin içeriği sabit olmayıp emzirme süresinin başından sonuna ve çocuğun yaşına, fizyolojik durumuna uygun şekilde değişim gösterir. Sindirime yardımcı aktif enzimler içerdiğinden anne sütü ile beslenen bebeklerde ishal ve kabızlık daha az bildirilmektedir. Anne sütü hormonlar ve büyüme faktörleri içerir. Aynı zamanda içerdiği antimikrobial faktörler, antienflamatuar faktörler ve immun sistemi modüle eden biyoaktif faktörler (Bifidus faktörü, sekretuar IgA, laktoferrin, makrofajlar, lizozim, fibronektin, T ve B lenfositleri gibi) ile bebeği enfeksiyonlara karşı koruyucu özellik gösterir. Solunum yolu ve gastrointestinal sistem enfeksiyonlarının görülme oranını düşürür. Anne sütü ile beslenmenin olumlu etkileri sadece verildiği süre ile kısıtlı olmayıp, geç fizyolojik ve metabolik durumlar üzerine uzun dönem sonuçları olduğu bilinmektedir. Erken çocukluk döneminde anne sütü ile beslenenlerde enfeksiyon ve alerjik hastalıkların daha az görüldüğü birçok çalışmada bildirilmiştir. Uzun süreli gözlemlere dayalı longitudinal çalışmalar, anne sütü ile beslenen çocuklarda obesite, koroner kalp hastalığı, hipertansiyon, Tip I diabet, Çölyak hastalığı ve Ülseratif Kolit gibi kronik hastalık gelişiminin daha seyrek olduğunu göstermiştir. Anne sütü alan çocukların daha iyi gelişmesinin nedeni tam açıklanamasa da kognitif işlevlerinin daha iyi olduğu, konuşma sorunlarına daha az rastlandığı , non-verbal ve matematik skorlarının daha yüksek olduğu bildirilmiştir. Sadece Anne Sütü ile Beslenme Anne sütü tek başına bebeğin tüm besin gereksinimi yanında su gereksinimini de karşılar. Bu nedenle “sadece anne sütü ile beslenme” denildiğinde bebeğe anne sütü dışında su ve bitki çayları da dahil başka hiçbir şey verilmemesi anlatılmak istenir. Sadece anne sütü ile beslenen bebeklerde büyüme hızı ve kilo alımı iyi olduğu sürece ek besin verilmez. Bebeklerin anne sütünü yeterli süre almaları anne ve bebek sağlığı açısından son derece önemlidir. Hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde emzirmeye başlama oranları yüksek olmasına karşın ilk 6 ayda sadece anne sütü ile beslenme oranları düşük olarak bildirilmektedir. Ülkemizde de doğumdan sonra anne sütüne başlama oranı % 90’ın üzerindeyken sadece anne sütü ile beslenme 4-6 ayda % 10’un altına düşmektedir. Bu oranın düşük olması, annenin düşük eğitim düzeyi, aile içi desteğin yetersizliği, annenin çalışıyor olması ve bebeğin düşük doğum ağırlığı gibi risk faktörleri ile ilişkili bulunmuştur. Ayrıca, yeni yapılan çalışmalarda, özellikle annenin anne sütü konusunda bilgi durumu, kendine olan güveni ve emzirmeye doğum öncesi dönemde karar vermiş olması gibi psikososyal faktörlerin de emzirme süresini etkilediği üzerinde durulmaktadır. Anne Sütünün Özendirilmesi Annelerin anne sütü konusunda doğum öncesinden başlayarak eğitilmeleri ve doğumdan sonra doğru emzirme tekniklerinin uygulamalı olarak gösterilmesi anneleri bu ucuz ve ideal besin için cesaretlendirecektir. Bebeğin büyüme ve gelişmesi izlenerek annelere anne sütünün yeterliliği konusunda bilgilendirmeler yapılmalıdır. Annenin beslenmesinin ve sıvı alımının önemi anlatılmalı; ilk aylardaki kontrollerde anne sütü konusunda teşvik görüşmelerin bir parçası olmalıdır. Annelerin anne sütü yanında mama vermelerinin en önemli nedeni bebek çok ağladığında sütünün yetmediğini ve bebeğin aç olduğunu düşünmektir. Sütünün bebeğine yetmediğini düşünen anneye bebeklerin ağlama nedenleri anlatılıp; bebeğin yeterli kilo alımı gösterilerek anne rahatlatılabilir. Hazır mamalar anne sütüne uyarlanmaya çalışılan formüllerdir. Ancak, hiç biri tam olarak anne sütüne benzetilememektedir. Elimizdeki bu doğal ve ucuz besinden daha fazla yararlanabilmek umuduyla… Dr Oya Halıcıoğlu Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Çocuk Klinikleri, İzmir